متخصص قلب کیست و چه وظایفی دارد؟

متخصص قلب کیست؟

قلب انسان مهم‌ترین و حیاتی‌ترین عضو بدن اوست و لازم است که انسان همواره سلامتی و وضعیت قلب خود را تحت کنترل داشته باشد و به آن بی‌نهایت توجه کند. قلب ما شبیه به یک پمپ است که خون را به قسمت‌های مختلف بدن هدایت می‌کند؛ بنابراین به وجود آمدن هر گونه اختلالی در قلب، منجر به آسیب به سایر اندام‌های بدن خواهد شد که بدترین عارضه آن بروز ناهنجاری در مغز است. متخصص قلب و عروق فردی است که کمک می‌کند تا قلب شما سلامتی خود را حفظ کرده و یا در صورت بروز مشکل آن را درمان می‌کند و سبب می‌شود تا قلب دوباره سلامتی‌اش را به دست بیاورد. در واقع تخصص قلب و عروق یا کاردیولوژی یکی از تخصص‌های پزشکی است که با اختلالات  قلب سر و کار دارد. همان‌طور که می‌دانید بیماری‌های قلبی از جمله بیماری‌های بسیار خطرناکی محسوب می‌شوند که مسبب بیشترین آمار مرگ و میر در جهان‌اند. به همین جهت نیز لازم نیست که بر اهمیت این رشته و متخصصان قلب و عروق به طور مداوم تأکید کنیم برای هر فردی کاملاً واضح و مشخص است که یک متخصص قلب و عروق می‌تواند زندگی را به فرد برگرداند. البته یک نقطه مقابلی نیز در این باره وجود دارد و این است که یک متخصص قلب و عروق با کوچک‌ترین اشتباه ممکن است فرد را تا پای مرگ نیز بکشاند؛ بنابراین کار این دسته از افراد همیشه زیر ذره بین است و از اهمیت بسیار بالایی نیز برخوردار است.

آیا متخصص قلب همان جراح است؟

تخصص قلب و عروق شاخه‌ای از طب داخلی است و متخصص قلب همان جراح قلب نیست. جراح قلب دارای توانایی‌هایی مانند شکافتن قفسه سینه و انجام جراحی عمل قلب باز را دارد این در حالی است که توانایی متخصص قلب در تشخیص و درمان بیماری‌های سیستم قلب و عروق مانند سکته قلبی است. متخصص قلب تمامی آزمایش‌های مربوطه را انجام خواهد داد و ممکن است برخی از روش‌ها مانند کاتتریزه شدن قلب، آنژیوپلاستی یا قرار دادن ضربان ساز و استنت قلب را نیز انجام دهد. در ضمن ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که بیماری‌ های قلبی تنها مختص به قلب هستند؛ اما بیماری‌های قلبی – عروق بر قلب، رگ‌های خونی یا هر دو دلالت دارند.

کار متخصص قلب با توجه به روش عملکردی که دارد به دو گروه عمده تقسیم می‌شود:

• متخصصین تهاجمی قلب و عروق (جراحان قلب)
• متخصصین غیر تهاجمی قلب و عروق

متخصصین تهاجمی قلب و عروق (جراحان قلب)

این دسته از متخصصین در زمینه انواع جراحی‌ها مانند جراحی پیوند قلب، قرار دادن گیره ایمپلنت، قرار دادن ضربان ساز یا پیس میکر، آنژیوپلاستی و … فعالیت دارند.

متخصصین غیر تهاجمی قلب و عروق

این متخصصین در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی فعالیت می‌کنند. وظیفه آن‌ها این است که با انجام آزمایش‌های به موقع و تشخیص درست، زندگی افراد را از خطر مرگ حفظ کنند و موجب بازتوانی و درمان بیماری‌های قلبی شوند. یکی عوامل موثر در مبتلا شدن به بیماری های قلبی فشارخون بالا است که متخصص قلب و عروق می‌تواند در درمان فشار خون نیز به شما کمک کند.

انواع تخصص برای متخصصان قلب

• فوق تخصص اینترونشنال کاردیولوژی (ترمیم کننده قلب یا عروق به وسیله کاتتر)

در این تخصص، پزشک قلب چگونگی جریان الکتریکی درون بافت قلب و نحوه گسترش آن و در نهایت الگوی جریان خون در قلب را مورد مطالعه قرار می‌دهند.

• فوق تخصص بیماری‌های مادرزادی قلب در بزرگسالان

پزشکان متخصص در این زمینه دارای تخصص ارزیابی و درمان بزرگسالان مبتلا به بیماری‌های قلبی مادرزادی هستند. هدف پزشکان در این زمینه این است که افراد متولد شده با بیماری‌های مادرزادی قلبی زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.

• فوق تخصص نارسایی قلب

نارسایی قلبی یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های مرتبط با قلب و عروق است و مهم‌ترین دلیل نارسایی قلبی نیز حمله قلبی است. پزشک فوق تخصص این رشته به دنبال دلایل ایجاد حمله قلبی، پیشگیری، تشخیص و درمان سریع و به موقع آن است.

• فوق تخصص پیس میکر و الکتروفیزیولوژی

استفاده کردن از پیس میکر یا فنر قلب به منظور ترمیم و باز کردن عروق بسته شده قلب و عروق کرونری انجام می‌گیرد و پزشک فوق تخصص الکتروفیزیولوژی از انواع فنر قلب برای باز کردن عروقی که در اثر رسوب پلاک‌ها مسدود شده‌اند، استفاده می‌کند.

• فوق تخصص اکو یا اکوکاردیوگرافی

پزشک فوق تخصص اکو با استفاده از امواج صوتی تصویربرداری از بخش‌های مختلف قلب را انجام می‌دهد و  در زمینه انجام تست استرس اکوکاردیوگرافی به روش دینامیک، استرس اکوکاردیوگرافی به روش دارویی، اکو اسپکل دو بعدی، اکو مری و دیگر انواع اکو فعالیت دارد.

• فوق تخصص اینترونشنال کاردیولوژی کودکان و نوزادان

این پزشک متخصص تقریباً وظیفه‌ای مشابه فوق تخصص اینترونشنال کاردیولوژی یا همان ترمیم کننده قلب یا عروق به وسیله کاتتر را دارد؛ اما این کار را برای کودکان و نوزادان انجام می‌دهد و بی شک انجام این کار دشوارتر است و حساسیت‌های مخصوص به خودش را دارد.

• فوق تخصص رادیولوژی مداخله‌ای (کاردیو اینترونشن)

وظیفه یک پزشک فوق تخصص رادیولوژی قلب تفسیر تمامی تصاویر قلب و عروق ارگان‌های مختلف بدن است. مانند تفسیر آنژیوگرافی قلب. خدمات رسانی در زمینه بیوپسی، درمان تومور، واریس، فیبروم، ستون فقرات و مفاصل، مداخلات اورولوژی، مداخلات صفراوی، مداخلات تیروئید و سونوگرافی و رادیولوژی.

وظایف متخصص قلب

همان‌طور که گفتیم وظیفه یک متخصص قلب و عروق رسیدگی کردن به وضعیت قلب و عروقی است که خون‌رسانی را در بدن انجام می‌دهند. مشخص کردن هر گونه نارسایی در سیستم قلب و عروق، علت بیماری، روش درمان آن و … همگی از جمله وظایف یک متخصص قلب و عروق است. همچنین به خاطر داشته باشید که پزشک متخصص قلب و عروق عمل جراحی انجام نمی‌دهد و در صورتی که تشخیص دهد فرد نیاز به انجام عمل جراحی قلب دارد، او را به یک پزشک متخصص جراحی قلب معرفی می‌کند تا بیمار از این طریق تحت درمان قرار بگیرد.

مهم‌ترین وظایف یک متخصص قلب و عروق عبارت‌اند از:

• پزشک متخصص قلب باید آزمایش‌های لازم و تست‌های مربوط به تعیین وضعیت قلب بیمار را انجام دهد و تا پیش از مشخص شدن نتیجه آزمایش به هیچ عنوان نباید حدس و گمان‌های ذهنی خودش در مورد بیماری بیمارش را با او در میان بگذارد و موجب نگرانی و ترس بیمار شود؛ چراکه استرس می‌تواند وضعیت قلب را بدتر کرده و در نتیجه نتیجه آزمون با خطا مواجه شود؛ بنابراین یک متخصص قلب تا پیش از مطمئن نشدن از تشخیص خود نباید هیچ‌گونه نظری را در ارتباط با وضعیت قلبی فرد به او بدهد.
• پزشک متخصص قلب و عروق باید آزمایش‌ها را به دقت بررسی کرده و معاینات فیزیکی را بر روی بیمار انجام دهد. همچنین لازم است تا یک پرونده پزشکی برای بیمار تشکیل شود. این پرونده باید شامل مجموعه آزمایش‌های بیمار، تست‌های انجام شده، نتیجه معاینات فیزیکی، روش درمان، دوره درمانی، وضعیت بیمار تا شرایط فعلی و … باشد. دلیل اهمیت داشتن پرونده پزشکی این است که اگر بیمار در حین درمان تصمیم گرفت که به پزشک دیگری مراجعه کند و یا در صورتی که پزشک قلب و عروق لازم دانست که در حین درمان از دیگر متخصصان قلب نیز در ارتباط با درمان بیمار خود کمک بگیرد، بتواند پرونده پزشکی بیمار را که شامل گزارش کاملی از وضعیت بیمار است به آن‌ها ارائه کند.

• گاهی اوقات ممکن است که متخصص قلب در حین درمان تصمیم بگیرد که روش درمانی را تغییر دهد. در این شرایط بیمار باید از نظر پزشک تبعیت کند و عاقلانه‌ترین کار این است که متخصص قلب پیش از این که یک روش درمانی را آغاز کند، شرایط بیمار و نتایج آزمایش‌ها را به خوبی بررسی کرده و سپس تصمیم نهایی را در مورد نحوه درمان اتخاذ کند و به این ترتیب دیگر نیازی نیست که در حین درمان روش درمانی تغییر پیدا کند پس از دیگر وظایف متخصص قلب این است که بتواند از همان ابتدا تصمیم گیری درستی در مورد شیوه درمان داشته باشد.
• متخصص قلب و عروق باید تا جایی که امکان دارد، درمان دارویی و غیر جراحی را برای بیمار در نظر بگیرد و جراحی آخرین گزینه انتخابی برای بیمار باشد؛ چراکه اکثر افراد از انجام عمل جراحی ترس دارند و استرس انجام این کار ممکن به قلب صدمات بیشتری وارد کند و در نهایت پزشک باید تصمیم به جراحی قلب را در زمانی بگیرد که مطمئن باشد روش‌های دیگر بر روی بیمار جواب نمی‌دهد.

تحت چه شرایطی به پزشک متخصص قلب مراجعه کنیم؟

پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مسن باید همواره تحت نظر پزشک متخصص قلب باشند و به طور دائم مورد معاینه قرار بگیرند؛ چراکه در این دوره سنی بافت قلبی بسیار پیر و فرسوده شده و کارایی آن نیز پایین می‌آید؛ بنابراین احتمال ابتلا به سکته قلبی بسیار بالا خواهد بود. یکی از بیماری‌هایی که می‌تواند عامل بروز بیماری‌های قلبی و سکته شود؛ دیابت است بنابراین باید به بروز علائم دیابت توجه کافی را داشته باشید. به طور کلی در صورتی که علائم زیر برای شما رخ داد لازم است تا فوراً به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید و مسئله را او در میان بگذارید:

• بروز تنگی نفس

یکی از مهم‌ترین علائم بیماری‌های قلبی و عروقی همین تنگی نفس است. احساس تنگی نفس در زمان کار، در حالت خوابیده یا تورم پا همراه با تنگی نفس همگی نشانه‌های از بروز بیماری قلبی در شما است. این مورد نشانه‌ای بسیار خطرناک است و در صورتی که علت آن سریعاً مشخص نشود و  تحت درمان متخصص قلب و عروق قرار نگیرید، ممکن است عوارض جبران ناپذیری را برای شما به دنبال داشته باشد.

• احساس درد، فشار یا ناراحتی در قفسه سینه

یکی از علائمی که نشان دهنده وجود یک مشکل یا ناهنجاری در سرخرگ قلب است، احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه است البته تصور نکنید که هر فشار یا دردی در قفسه سینه به این معنا است که شما دچار مشکل یا بیماری قلبی هستید؛ اما  در صورتی که به طور مداوم در بخش قفسه سینه خود احساس درد و ناراحتی کردید باید به این مورد هم شک کنید و در صورتی که این درد و فشار با انجام فعالیت بیشتر شود و به سمت پشت جناغ پیش برود بی شک نشانه‌ای از بروز بیماری قلبی است و باید فوراً تحت نظر پزشک متخصص قلب قرار بگیرد تا شدت بیماری و روش درمان آن توسط پزشک تعیین گردد.

• احساس خستگی کاذب و زودرس

قلبی که دچار نارسایی شده باشد بی شک نمی‌تواند به درستی به تمام بدن خون‌رسانی کند و در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی کافی به اندام‌های بدن نمی‌رسد. در چنین شرایطی بدن انسان به سرعت دچار ضعف و خستگی زودرس و کاذب می‌شود. یک پزشک متخصص قلب و عروق با کمک آزمایش‌هایی خاص قادر است تا این نارسایی و ناهنجاری‌های قلبی را تشخیص داده و درمان کند.

• تپش قلب

اضطراب، استرس، فعالیت‌های زیاد، بیماری‌های وراثتی و … همگی از جمله مواردی هستند که باعث به وجود آمدن تپش قلب در افراد مختلف می‌شوند. گاهی اوقات حتی مشاهده شده است که برخی افراد در زمان استراحت یا عدم انجام هیچ‌گونه فعالیتی باز هم به صورت ناگهانی دچار تپش قلب می‌شوند که این حالت یک نوع بیماری قلبی است و به آن آریتمی قلبی گفته می‌شود.  با توجه به این که تپش قلب بر روی پمپاژ خون و سلامت بافت قلب تأثیرگذار است؛ بنابراین باید در اولین فرصت به پزشک متخصص قلب مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرید تا این بیماری منجر به آسیب‌های بیشتر به قلب و بدن شما نشود.

• احساس ضعف و سرگیجه

سرگیجه معمولاً دلایل مختلفی دارد و حتی یک فشار روانی نیز می‌تواند باعث احساس سرگیجه و ضعف در بدن شما گردد؛ اما  این علامت می‌تواند نشانه‌ای از بروز یک بیماری قلبی یا ابتلا به نارسایی قلبی در بدن شما نیز باشد. اگر تاکنون مشکل یا بیماری خاصی نداشته‌اید که باعث سرگیجه شما شود و به طور ناگهانی در طول روز این اتفاق برای شما رخ می‌دهد، باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید تا سلامت قلبتان را بررسی کند و در صورتی که مطمئن شدید قلب شما هیچ بیماری یا ناهنجاری ندارد باید علت سرگیجه را در سایر اندام‌های بدن جست و جو کنید.

• عرق سرد

یکی از شایع‌ترین علائمی که در اکثر بیماران دارای عارضه قلب دیده می‌شود، نشستن عرق سرد بر روی بدن است که با علائم دیگری نیز همراه خواهد بود. از آنجایی که در افراد دیابتی هم ممکن است عرق سرد بر روی بدن خود داشته باشند، بنابراین برای اطمینان خاطر از اینکه دچار بیماری قلبی نیستید یا نارسایی قلبی ندارید، باید حتماً به پزشک متخصص قلب مراجعه کرده و با انجام برخی از آزمایش‌ها خیال خودتان را از این بابت راحت کنید.